Tips van Marloes om energiezuiniger en duurzamer te wonen

Nu de zon weer meer schijnt, ben ik veel in mijn tuin te vinden: dit is de tijd om te zaaien, planten en snoeien. Een groene tuin hoeft helemaal niet veel te kosten. Met deze tuintips maak je jouw buurt op een goedkope manier groener én gezelliger.

Scoor stekjes
Stekjesroute is een landelijk platform voor het ruilen van stekjes en planten: de deelnemers hebben stekjesruilkasten en plantenbiebs gemaakt waar je gratis stekjes kunt halen en brengen. Zo is er een stekjesbieb bij De Camping, het brugwachtershuisje aan de Zuid-Willemsvaart. Daar kun je meteen een kop koffie scoren en een praatje maken, als je mazzel hebt mét stektips! Een overzicht van alle deelnemers aan Stekjesroute vind je gemakkelijk online, gewoon even Googlen.

Stek en zaai zelf
Sommige takken kun je stekken. In mijn blog op zayaz.nl lees je hoe ik dat met mijn vlinderstruik deed. Er zijn ook planten die zich vermeerderen via hun wortels (zoals vrouwenmantel), deze kun je splitsen. Andere (zoals de hibiscus) produceren zaadjes die je kunt verzamelen. Zo krijg je vanzelf meer groen in je tuin, óf je helpt er een ander mee.

Ga ruilen
Op Facebook vind je verschillende ruilpagina's voor plantjes. Ik kijk regelmatig op 'Planten- en stekjesruil Den Bosch en omstreken'. Het is een leuke manier om mensen te ontmoeten die ook van tuinieren houden.

Durf te vragen
Ik vind weggooien zonde. Dus als ik zie dat mensen hun tuin gaan veranderen of planten wegdoen, bel ik gewoon aan om te vragen of ik ze mag hebben. Zo scoorde ik vorig jaar een vijgenboom en leerde ik ook meteen een nieuwe buurtbewoner kennen.

Kijk om je heen
Langs de weg en zelfs tussen de stoeptegels vind je prachtige bloemen en planten, die veel insecten aantrekken. Denk aan witte en paarse dovenetels, paardenbloemen en klaprozen. Je kunt er een klein stukje van afsteken of de zaden winnen na de bloei. Zo haalde ik uit de brandgang naast mijn tuin zaailingen van vingerhoedskruid, die geeft prachtige bloemen. Ook paardenbloemen staan leuk in een bloempot op je terras of balkon. Hartstikke vrolijk, al die kleuren, het kost niets en de insecten zijn er blij mee.

Wie weet ontmoet je dankzij deze tips ook leuke buurtbewoners en kunnen jullie elkaar blij maken met meer groen. Jij blij, buurt blij én de natuur blij!

Meer blogs van Marloes lezen? Lees ze op deze pagina of volg Marloes op Instagram: @typischmarloes.

Jarenlang vond ik het eng om de planten in mijn tuin te snoeien. Bang om te veel weg te halen of om op het verkeerde moment te snoeien. Totdat ik tijdens Tuinidee (tuinbeurs in de Brabanthallen) een kweker ontmoette die me zei: snoeien is gewoon datgene weghalen wat je daar niet wilt hebben. Sindsdien denk ik er een stuk makkelijker over. En dit levert soms leuke resultaten op.

Niet altijd ben ik even snel met het afmaken van de klussen waar ik aan begin. In het geval van snoeien laat ik het snoeiafval nog wel eens wat langer liggen. Omdat ik moe ben, omdat de groene container vol zit, omdat ik afgeleid ben of gewoon omdat ik geen zin meer heb. En soms levert dit mooie ontdekkingen op. Elk nadeel heeft zijn voordeel.

Zo zag ik dat de gesnoeide takken van de vlinderstruik groen bleven, ook al lagen ze al bijna een week op een hoop in mijn tuin. In de regen. En dus dacht ik: als ze nú nog leven, doordat ze vochtig zijn van de regen, dan kan ik ze vast ook in vochtige aarde zetten. Ik knipte de takken in stukken van 15 tot 20 centimeter en stak ze in een pot met verse grond die ik vochtig hield. En 10 maanden later had ik mijn eerste 10 nieuwe vlinderstruiken. Inmiddels heb ik een makkelijkere manier gevonden: de gesnoeide stukjes zet ik in emmers water, net zolang tot er wortels aan de onderkant zijn gegroeid. Pas dan zet ik de stekken in de grond, in potten.

De stekken die ik heb gemaakt bloeiden het volgende jaar al en trokken veel bijen en vlinders aan. Vandaar dat ik dit jaar nóg meer stekken heb gemaakt, die nu in emmers staan. Deze zal ik gaan uitplanten in groenstroken en weggeven aan mensen die graag hun tuin willen vergroenen.

De les die ik hier voor mezelf uithaalde en graag met je deel: geef jezelf de ruimte om te experimenteren en kijk wat er ontstaat. Wie weet ga je net als ik van 'Oei ik snoei' naar 'Verrek, ik stek'!

Dan nog een tip: de vlinderstekken doen het prima in een pot, dus een vlinderstruik kan ook prima op je balkon. Het is nu de tijd om je vlinderstruik te stekken, doe je mee?

Gemeente ’s-Hertogenbosch heeft de manier van afval inzamelen veranderd. Hierdoor krijgen veel inwoners een extra container voor plastic afval. Zelf probeer ik zo min mogelijk afval te maken. Minder afval is immers beter voor het milieu. Maar wist je dat minder afval ook goed is voor je portemonnee? Hieronder leg ik uit hoe dat mogelijk is, aan de hand mijn eigen ervaringen.

• Op mijn brievenbus zit een ‘NEE-NEE’-sticker geplakt. Hierdoor heb ik veel minder afval in de papiercontainer. Het scheelt namelijk plastic verpakkingen én ik mis de aanbiedingen. ‘Maar aanbiedingen missen kost toch juist geld?’, is misschien je eerste gedachte. Nou, nee. Het missen van aanbiedingen zorgt ervoor dat ik niet in een zomaar impulsief wat koop. Wanneer ik écht iets nodig heb, controleer ik online of er een aanbieding is. Vervolgens ga ik naar de winkel.
• In de supermarkt koop ik, waar het kan, producten onder óf met zo min mogelijk plastic. Dus geen 3 paprika’s in een plastic verpakking, maar losse. Dan hoef ik ook die ene groene niet te eten die ik toch niet lekker vind. Ook koop ik geen zak voorgesneden groenten, maar ‘hele’ groenten. Dit is goedkoper en blijft langer vers. Lukt het niet om iets wat ik wil zonder plastic verpakking te kopen? Dan kies ik voor dat met het minste plastic afval. Bijvoorbeeld een stuk kaas in plaats van voorgesneden plakken. Dit scheelt behoorlijk wat afval en is uiteindelijk goedkoper, ook al betaal je dat moment net wat meer. Zeker wanneer er een kortingssticker op zit, wat bij kaas regelmatig het geval is.
• Ik schreef er in februari vorig jaar over: zeepblokken. Ze zijn er onder meer als shampoo, douche’gel’, bodylotion, handzeep en afwasmiddel. Zeepblokken gaan veel langer mee dan hun vloeibare opties. Er bestaat zelfs deodorant-crème, in een blikje of kartonnen verpakking. Even wennen, maar uiteindelijk heel fijn!
• Super simpel: gebruik je eigen waterfles. Deze kun je makkelijk bijvullen. In de Bossche binnenstad zijn op verschillende plaatsen zelfs kraantjes hiervoor te vinden. Bijvoorbeeld bij de Arena en op de Parade.
• Verschillende verpakkingen hergebruik ik. Bijvoorbeeld de 1 kilo-emmertjes waar Griekse yoghurt in zit. Al zou hier wat mij betreft ook statiegeld op mogen komen. In de emmers bewaar ik onder andere vogel- en egelvoer.
• De tip die de meeste impact heeft op je kliko én je portemonnee: maak gebruik van de kringloopwinkels. Je kunt hier de mooiste spulletjes voor een prikkie vinden zonder dat deze verpakt zijn. En je kunt er jouw eigen, ongebruikte spullen brengen. Zo kun je een ander ook weer blij maken. Mij bevalt dit zo goed, dat ik vrijwel nooit in een ‘gewone’ winkel kom (op de supermarkt na).
• Repareer! Ook dit heeft veel invloed op je kliko en portemonnee. Soms zijn bepaalde artikelen makkelijker te maken dan je denkt. En als je zelf hebt geleerd wat te repareren voel je je ook nog eens trots. Ik in ieder geval wel!

Wil je weten wat er wel en niet in de verschillende containers mag? Kijk op https://minderrestdatkanbest.nl voor een overzicht én meer tips en tricks!

Grappig, steeds als ik voor deze column ga zitten, komen er uitspraken
van mijn ouders voorbij. Deze keer één van mijn moeder: 'Zo komt Jan
Splinter door de winter.' Oftewel: hoe komt de gewone man rond in de
dure wintermaanden? Ik geef je graag wat tips hiervoor.

• Kerstpakket gekregen? Geef het door! Handig wanneer je last minute een
kerstcadeau zoekt. Met een fles wijn heb je altijd een leuke binnenkomer
bij het kerstdiner.
• Geef je kerstpakket aan iemand die het goed kan gebruiken. Of zet
producten die je niet nodig hebt in een verspillings- of weggeefkast.
Zo sluit je het jaar mooi af, met extra 'karma'-punten. Wie weet zie je
nog iets staan waar je jezelf óf een ander blij mee maakt tijdens de
feestdagen. Win-win!
• Na de kerst zijn luxe voedingswaren in de aanbieding. Zelf hecht ik niet
zoveel waarde aan kerst, dus ik geniet van een luxe diner net na de kerstdagen.
• Heb je van die mooie gevouwen kerstkaarten gekregen? In plaats van ze
weg te gooien (bij het oud papier uiteraard) knip je ze op de vouw doormidden.
Zo kun je de voorkant volgend jaar zelf gebruiken als kerstkaart.
• Nodig wat mensen uit, vraag ze om restjes mee te nemen en organiseer
een kliekjesdiner op derde of vierde kerstdag. Geen verspilling én een
extra dag feest.
• Zelf oliebollen bakken is niet alleen goedkoper, maar ook leuk om te
doen. Maak er een mooie traditie van. Vroeger thuis bakten wij ze ieder
jaar voor de hele buurt; we hadden de hele dag gezellig aanloop. En we
brachten oliebollen langs bij mensen die een steuntje in de rug konden
gebruiken. Zo was oudejaarsdag de hele dag een feestje.
• Koop geen vuurwerk! Beter voor je portemonnee en voor de natuur.
Ook de huisdieren in je buurt zullen je dankbaar zijn.

Zelf ben ik een aantal jaar geleden gestopt met het versturen van kerstkaarten,
het geven van (kerst)cadeaus en het afsteken van vuurwerk. Ik kan
het aanbevelen. Het heeft voor deze 'Jan Splinter' in ieder geval alleen maar voordelen. Het bespaart me een hoop geld, tijd en stress. Kerst draait om samenzijn, om tijd en aandacht voor elkaar. En dat kan wat mij betreft prima zonder alle kaarten en cadeaus. Mooi idee, toch? Fijne feestdagen en een goed en gezond 2024!

November, de maand waarin de voorbereidingen voor de aankomende feestdagen in volle gang zijn. Gezellige dagen, maar niet erg voordelig voor de portemonnee en zeker ook niet voor de aarde. Dit moet anders kunnen, toch? Daarom deel ik in dit blog een aantal duurzame kerst-ideeën. Die ook nog eens te gebruiken zijn na de feestdagen!

• Koop geen cadeaus, maar geef herinneringen zoals een uitje of een workshop.
• Wil je toch een cadeau geven? Kijk eens in de kringloopwinkel, een ruil-app of een ruilgroep op Facebook. Ook in een minibieb kun je soms een tof en nieuw ogend boek scoren dat je cadeau kunt geven tijdens de feestdagen. Of: geef iets weg dat je zelf niet gebruikt en waarvan je weet dat je het niet gaat gebruiken.
• Koop in plaats van spullen iets dat op kan, zoals een parfum, douchegel of een pakket met houdbare etenswaren. Natuurlijk wel dingen waarvan je weet dat diegene ze gebruikt.
• Gebruik geen inpakpapier, maar oude tijdschriften, een oude Bosatlas of theedoeken. Je hebt ook herbruikbaar inpakpapier, bijvoorbeeld bij Hema. Het is even een investering, maar daarna hoef je nooit meer nieuw inpakpapier te kopen. En je zorgt ervoor dat er geen extra afval bijkomt.
• Een nieuw cadeau kopen? Er zijn leuke cadeaus te vinden die bijdragen aan de natuur. Zo ontdekte ik laatst het speelgoed van Terra Kids. Met dit speelgoed kunnen kinderen zelf vogelhuisjes of voederhuisjes voor eekhoorns maken. En dat enkel met boomtakken die ze in de natuur vinden. Supergaaf, want de kinderen werken met echt gereedschap en leren op deze manier te zorgen voor de natuur. Win-win!
• Ieder jaar je kerstboom in een andere kleur versieren, is niet heel erg duurzaam. Mocht je het dan toch willen: kijk bij de kringloop naar kerstballen en andere versiering. En lever er je oude versiering in voor iemand anders. Zo hoeven er geen nieuwe spullen gemaakt te worden, wat beter is voor de aarde. En het is vaak ook nog eens een stuk goedkoper dan in de winkel.
• Over kerstbomen gesproken: super zonde dat ze na een paar weken bij het ‘grofvuil’ worden gezet. Je kunt ook een kerstboom kopen met kluit, welke je na kerst in je tuin plant. Dit kan zelfs gewoon in een pot, zodat je het jaar erop weer een kerstboom hebt. Ook zijn er adresjes waar je een kerstboom kunt ophalen en na de feestdagen weer terugbrengen.
• Stuur een digitale kerstkaart of bel mensen persoonlijk op om ze alvast een fijne kerst te wensen. Dit kan zomaar voor verrassende gesprekken zorgen! Eventueel kun je het geld dat je aan kaarten en postzegels bespaard hebt aan een goed doel schenken.
• Zelfgemaakte cadeaus vind ik nog altijd de leukste. Wat het ook is. Omdat het iemand tijd en energie kostte om iets voor mij te maken voel ik me belangrijk. Maak iets wat je leuk vindt om mee bezig te zijn. En natuurlijk het liefst iets waarvan je weet dat de ander het gaat gebruiken. Bijvoorbeeld een zeepje, een huisgemaakte jam, een tekening, een foto of een persoonlijke brief….
• Een bijdrage aan het kerstdiner vind ik zelf erg fijn om zowel te geven als te krijgen. Denk aan het meenemen van de wijn of van een gerecht.
• Ook leuk: organiseer een kerstpakketten-dobbelspel, waarbij je dobbelt om elkaars kerstpakket. Of om de spullen uit dat pakket die je niet gebruikt. Daarna kun je altijd nog ruilen om datgene te krijgen waar je tijdens het dobbelspel op zat te azen. Heerlijk onderhandelen!
• Besluit je om te gaan shoppen? Doe dit dan lokaal, in een fysieke winkel en het liefst bij een kleine ondernemer.
• Voor ondernemers die hun medewerkers een kerstcadeau willen geven: geef een cadeaubon voor een uitje of diner. Wil je een typisch kerstpakket geven? Kies dan voor een inhoud met duurzame, lokale producten. Zo steun je andere ondernemers uit je omgeving.

Ga jij een van deze ideeën uitproberen? Laat me weten hoe het je is bevallen! Heb jij een andere goede of leuke tip op het gebied van duurzaamheid of natuur? Mail me op communicatie@zayaz.nl. Dat vind ik leuk. Veel plezier met de voorbereidingen op de feestdagen!

Wanneer het mooi weer is, probeer ik vooral buiten te zijn. En wanneer het slecht weer is, ben ik vooral binnen. Natuurlijk is dit niet altijd mogelijk, omdat er ten tenslotte ook gewerkt moet worden. Maar in mijn vrije tijd lukt dit meestal wel. Want veel klusjes in je vrije tijd zijn niet zó belangrijk dat ze niet even kunnen wachten.

Inmiddels zijn de dagen een stuk korter geworden en wordt het weer vroeg donker. Ook regent het wat meer. Hierdoor breng ik meer tijd binnen door dan buiten. Voor mij een reden om te beginnen aan klusjes in huis die ik tijdens de mooie zomermaanden heb laten liggen. Een tijdje terug heb ik zonnepanelen laten aanleggen op mijn dak. Dit was meteen een mooie aanleiding om de spullen achter de schuifdeuren op zolder eens goed uit te zoeken. Ondertussen ben ik mijn hele huis aan het uitzoeken en is het een grote najaarsschoonmaak geworden! Wil je ook een najaarschoonmaak houden? Hieronder deel ik mijn tips om je goed op weg te helpen. En er ook nog wat voor terug te krijgen….

Mijn tips:

• De feestdagen zijn in aantocht! Dat maakt dit de perfecte tijd om spullen via platforms als Marktplaats en Vinted te verkopen. Ook ruilen of weggeven via ruilgroepen op Facebook is een optie. Vooral speelgoed doet het in deze periode goed. En laat ik nu net nog een hoop speelgoed van vroeger op zolder hebben liggen…

• Spullen verkopen zorgt zowel voor een opgeruimd huis als voor een extra zakcentje in de dure decembermaanden. Zelf vind ik dat ik al genoeg spullen heb en doe ik dus niet aan cadeaus. Doe je dit wel? Kijk dan eens of deze tweedehands te krijgen zijn. Het bespaart je veel geld, terwijl de producten vaak nog in goede staat zijn. En je bent ook nog eens duurzaam bezig!

• Online kleding verkopen kost tijd. Heb je hier het geduld niet voor, dan kun je ook eens een kledingruil met vrienden organiseren. Zo kom je makkelijk aan nieuwe outfits. En je hebt zo ook op dagen met minder weer nog een leuke middag met vrienden. Kleding die overblijft breng ik hierna altijd zo snel mogelijk naar de kringloop of een goed doel.

• Ook mijn badkamer-, keuken- en voorraadkasten heb ik aangepakt. Eten dat ik niet gebruik, breng ik naar één van de voedselkasten die in Den Bosch staan. De Voedselbank is ook een optie, alleen hebben ze daar strenge regels voor de houdbaarheid van eten (begrijpelijk). Bij de verschillende voedselkasten in de stad is dit vaak net iets soepeler.

• Kun je nog wel wat extra inspiratie en tips gebruiken? Lees dan ook eens de boeken 'Opgeruimd!' van Marie Kondo en 'Verlangen naar Minder' van Jelle Derckx. Aanraders! Verder vind ik de documentaire 'Minimalism' ook heel inspirerend. Je vindt deze op Netflix.

Voorlopig ben ik nog niet klaar met mijn najaarsschoonmaak, ik pak het namelijk echt grondig aan. Wel weet ik nu al dat ik straks heel wat mensen blij hebt gemaakt met spullen die ik niet gebruik. En dat ik zelf straks weer een opgeruimd huis heb, ook wel zo fijn. Op de mooiere dagen heb ik dan straks weer alle tijd om lekker buiten te zijn. Dus wat mij betreft: skip de voorjaarsschoonmaak, doe een najaarsschoonmaak!

Onlangs was het Verspillingsvrije Week, een idee dat in het leven geroepen is om voedselverspilling tegen te gaan. Wat ik aan de ene kant niet zo goed begrijp, want waarom zou je voedsel verspillen? Dat is toch zonde? Eerlijk is eerlijk, ik verspil soms een zak sla of spinazie omdat die in mijn beleving ‘ineens’ bedorven is. Daar baal ik vervolgens best wel van. Daarom heb ik een wormenhotel gemaakt. Op deze manier kunnen de wormen tenminste nog van mijn verspilling genieten en heb ik het gevoel dat ik niets weggooi. De wormen eten het eten dat ik weg doe en ik krijg er compost voor terug. Win-win dus!

Laatst las ik op de website www.samentegenvoedselverspilling.nl dat een kwart van ons eten in Nederland niet wordt gegeten. Een kwart! Dan weet je meteen dat een Verspillingsvrije Week wel echt noodzakelijk is. Op internet en sociale media kun je veel tips vinden om verspilling tegen te gaan. Kijk daar vooral eens naar, is mijn advies. Bijvoorbeeld op de eerder genoemde website www.samentegenvoedselverspilling.nl. Je vindt hier tips en kunt gratis tape bestellen om eten in je koelkast een datum te geven. Hierdoor zie je meteen welke producten als eerste over de datum gaan. Superhandig!

Zelf heb ik ook nog wat tips om verspilling tegen te gaan. Ze zijn heel eenvoudig:

1. Koop minder
Alles wat je niet koopt, kun je ook niet verspillen. Wat hierbij helpt is:
- Doe geen boodschappen als je trek hebt of als je in een emotionele bui bent.
- Maak gebruik van een boodschappenlijstje, dit scheelt je ook nog eens tijd.
- Maak eerst op wat je hebt en vul een gerecht eventueel aan met ingrediënten uit de vriezer. Zoek op internet naar een recept met de ingrediënten die je moet opmaken. Wie weet kom je dan ook nog een verrassend, nieuw recept tegen!
- Maak je niet te druk om de houdbaarheidsdatum en vertrouw op je zintuigen. Vaak zijn producten langer houdbaar dan op de verpakking staat. Dus kijk, ruik en proef het eten eerst.

2. Deel meer
Heb je iets in je koelkast of voorraadkast staan dat je niet opeet of gebruikt? Maak er iemand anders blij mee, iemand die het kan gebruiken. Er zijn genoeg mensen die graag iets maken met producten die jij niet eet. Door te delen wordt de wereld ook een stukje vriendelijker, vind ik.

Weet je niet wie je kunt verblijden met jouw producten? Breng het dan naar een buurtkast voor gratis eten. Zo’n anderhalf jaar geleden ben ik bijvoorbeeld gestart met De Verspillingskast. Dit is een kast die speciaal bedoeld is om verspilling tegen te gaan. Iedereen kan er producten inzetten én producten uithalen. Mijn kast wordt druk bezocht! Heb jij eten, verzorgingsproducten of schoonmaakproducten in huis die je niet gebruikt? Zet ze in De Verspillingskast. Eten in de kast is zowel vers als houdbaar, ook diervoeding is welkom. Je vindt mijn kast aan de Achtste Reit in Den Bosch.

Meer info over De Verspillingskast vind je op Facebook @deverspillingskast.

P.S. Voor degenen die zich afvragen hoe het met mijn tuinplanten gaat uit het vorige blog: prima! Alleen de tijm heeft het niet overleefd. Dat kan komen doordat ik deze had gesplitst in 2 planten. Dit vind ik niet erg, omdat de tijm nu op meerdere plekken in de tuin staat. De meeste planten die ik in de volle grond heb gezet doen het nog steeds zonder extra water. Sterker nog, ze zijn flink gegroeid, met dank aan de regenbuien van de afgelopen weken. Voor mij geen planten in potten meer!

"Gewoon je boerenverstand gebruiken, dan kom je heel eind." En: "Als je dingen wilt leren, moet je goed kijken hoe anderen het doen." Ik hóór het hem zeggen. Grappig welke typische uitspraken je van je ouders onthoudt. Uitspraken waar je vroeger misschien bij zuchtte of met je ogen rolde, maar die je zelf nu ook gebruikt. Zoals ik bij deze van mijn vader. Logisch nadenken en observeren dus. Dat is wat ik tijdens mijn jeugd leerde. En hiermee kom ik een heel eind merk ik. Zo ook in mijn tuin.

Een onderhoudsvrije tuin
De afgelopen tijd hadden we geregeld last van droogte in Nederland. Mijn tuinplanten hebben het dan zwaar. Toch wil ik ze ook weer niet teveel water geven. Planten zouden dan namelijk 'lui' worden (aldus mijn moeder) en niet meer zelf naar water zoeken in de bodem. Dat zorgt ervoor dat ze minder stevig in de bodem komen te staan. Ik wil hoe dan ook graag een tuin die zo onderhoudsvrij mogelijk is, ook omdat ik weinig energie heb. Maar ik wil wel een tuin met veel bloemen voor vlinders en bijen.

Afkijken bij warme landen
Ik probeerde logisch na te denken en vroeg me af: in welke landen is het warm? En wat voor planten staan daar? En waar zag ik insecten toen ik er was? Mijn herinneringen brachten mij terug in Frankrijk. Naar velden vol zonnebloemen en lavendel. Beide bloemen kunnen goed tegen droogte en insecten zijn er dol op. Ook was ik in mijn hoofd weer even in Italië. Daar waar waar op terrassen – in de volle zon - bakken met geurige kruiden staan. En waar grote, bloeiende struiken rozemarijn groeiden in de smalle straatjes. Waarvan je de bloemetjes trouwens kunt eten, zo leerde ik van een Italiaanse vriend. Erg lekker! Kruiden, lavendel en zonnebloemen dus: check!

Afkijken bij geveltuinen en boomspiegels
Om inspiratie op te doen voor planten die tegen de droogte kunnen, kijk ik ook in Nederland om me heen. Zoals naar tuintjes tegen de gevel (geveltuintjes) van woningen en rondom bomen op straat (boomspiegel-tuinen). Deze mini-tuintjes krijgen vaak niet zoveel water.
De planten die het in dit soort tuintjes goed doen, kunnen dan ook goed tegen droogte. Je ziet hier vaak dezelfde planten staan. Zoals stokroos, prikneus, een schoenlappersplant en vetplanten. Ik kijk ook naar plantjes die tussen de tegels op straat groeien. Dat moeten wel sterke planten zijn, als ze kunnen leven met zo weinig ruimte, aarde en water. Laatst zag ik een vlinderstruik tussen de tegels groeien: de held!

Nog even een opsomming van planten die goed tegen droogte kunnen:

• Planten met zilveren/grijze bladeren - bijvoorbeeld lavendel en prikneus. Op lavendel komen veel insecten af en het ruikt lekker. Prikneus geeft leuke, knalroze bloemen en zaait zichzelf makkelijk en snel uit.
• Kruiden als tijm, salie en rozemarijn. Deze kunnen niet alleen goed tegen droogte, ze bloeien ook rijkelijk en trekken hierdoor veel insecten aan. En je kunt er ook nog eens heerlijk mee koken. Citroenmelisse is ook een kruid die goed tegen droogte kan. Eentje die daarnaast muggen op afstand en zich, net als tijm, makkelijk uitzaait.
• Planten met dikke bladeren. Ze slaan water op in hun bladeren en kunnen hierdoor een tijd zonder water overleven. Denk hierbij aan sedum, kleine vetplanten. Je hebt ze in veel verschillende soorten met verschillende kleuren bloemen. Hemelsleutel is een bekende vetplant met leuke roze bloemen.
• Vlinderstruiken kunnen ook goed tegen droogte en zijn echte insecten-trekkers. Net als vingerhoedskruid. Beide zou je nog wel eens tussen de stoeptegels kunnen vinden.
• Wil je bloemen in je tuin, denk dan ook eens aan stokroos, zonnebloemen of zonnehoed (Echinacea). Daar word je blij van. En de insecten ook!

Besparen is voor mij een beetje een sport geworden. Niet zozeer vanwege de portemonnee, ik hou er gewoon niet van wanneer dingen onnodig verspild worden. Verspilling zie ik als een belasting voor het milieu. Daarom zoek ik naar manieren hoe ik óf niets verspil óf de verspilling ergens anders voor kan gebruiken. Alleen… besparen in de zomer, kan dat? Jazeker! Misschien niet zoveel als in de winter, maar ook in de zomer kun je besparen op zowel energie- als waterverbruik. Een aantal dingen waar ik deze maand mee aan de slag ben gegaan:

Koud(er) douchen
In de winter vind ik het best pittig om volledig koud te douchen. 's Zomers is het water in de leidingen een stuk warmer, wil ik zelf graag afkoelen én warm ik na een koude douche sneller op, waardoor ik het een stuk makkelijker en zelfs fijn vind om koud te douchen. Daarbij komt: als je koud doucht is je douchebeurt automatisch een stuk korter. Dat scheelt!

Douche zandloper
Is koud(er) douchen niet je ding maar wil je wél besparen? Hang een douche timer in de douche. Mijn ervaring is dat deze zandlopers ongeveer 4 à 5 minuten duren. Die zijn overigens een stuk sneller voorbij dan ik had verwacht. Goed voor de bewustwording!

Douchewater opvangen
Als je toch warm doucht, vang dan het water op dat je verbruikt vóórdat het op temperatuur is. Leg bijvoorbeeld de doucheslang in een emmer wanneer je het water warm laat worden. Van dit koude water kun je je huisdieren en (tuin)planten water geven i.p.v. dat het ongebruikt de afvoer ingaat.

Keukenwater hergebruiken
Het water waarmee ik de groenten was en de eieren kook, gebruik ik om de planten water te geven. Misschien zou je dit ook kunnen doen met het water waarin je groenten hebt gekookt. Zelf gebruik ik het – omdat ik gelezen heb dat dit water vitamines van de gekookte groenten bevat – meestal direct als basis voor soep of een smoothie.

Droog de was buiten
Niets zo lekker als de geur van was die buiten heeft gehangen, vind ik. Zeker met een zuchtje wind is je was zo droog wanneer je hem buiten hangt.

Ventilator ipv airco
Oké, een boom planten in je tuin staat gelijk aan 10 airco's en zou de meest ideale oplossing zijn. Hiermee vergroen je ook je tuin en ga je hittestress tegen, check hierover mijn andere blog. Kan of wil je dit niet, kies om te besparen dan voor een ventilator in plaats van een airco. Een ventilator verbruikt veel minder stroom en wanneer je een bevroren koelelement voor rooster hangt gaat het verkoelen nog iets sneller. Een extra voordeel: muggen houden niet van tocht, dus zet 's nachts een ventilator aan het voeteneinde van je bed en je zult niet gestoken worden. Dit slaapt een stuk relaxter!

Toilet doorspoelen
Oké, van deze tip dacht ik dat ie vanzelfsprekend is. Toch bleek bij navraag dat behoorlijk wat kennissen hem niet gebruiken: de kleine doorspoelknop om het toilet door te spoelen. Deze enkele spoeling kan je tot 5 liter water per keer besparen. Heb jij niet de keuze uit twee knoppen, maar een te openen reservoir? Leg hier een volle fles water in, zodat de ruimte van het reservoir verkleind wordt en je dus minder water per keer doorspoelt.

Tuinbeplanting
Ook heb ik de afgelopen weken wat aanpassingen gedaan aan de planten in mijn tuin. Zo heb ik alle planten die ik in potten had - en dus veel water nodig hadden – in de volle grond gezet (lees het vorige blog). Ook heb ik andere keuzes gemaakt in het soort planten dat er in mijn tuin staat. Hierover volgende keer meer.

Fijne zomer!

Laatst was ik bij iemand op bezoek en liet ik de term 'hittestress' vallen toen diegene hun nieuwe tuinplan liet zien. Natuurlijk begrijp ik dat mensen met drukke banen en weinig tijd kiezen voor een onderhoudsvrije tuin. En ook al heb je wel tijd, dan nog snap het ik wanneer je niet in dienst wilt staan van je tuin. Ik moet zeggen dat ik zelf een behoorlijk luie tuinder ben. En dit kan prima samengaan met een groene tuin heb ik ontdekt, beter zelfs!

Even terug naar hittestress. De persoon in kwestie dacht dat ik de term ter plekke verzonnen had. Helaas is niets minder waar. De afgelopen weken - en nog steeds - is het warm. Heel warm. Doordat veel tuinen bestraat zijn en stenen warmte opnemen, stijgt de temperatuur in steden behoorlijk. Dit heeft gevolgen voor de natuur. En ook voor ons. Zo is er voor dieren weinig voedsel en water te vinden bij warmte, gaat de luchtkwaliteit achteruit en kunnen zowel mensen als dieren hun warmte niet goed meer kwijt. Dit heeft gevolgen voor de gezondheid.

De nummer 1 tip om hittestress tegen te gaan is het vergroenen van je tuin. Hier ging mijn vorige blog over: 'Goedkoop en gezellig vergroenen'. Oftewel: meer hete stenen eruit en meer groen erin. De afgelopen jaren heb ik ontdekt dat ik méér werk had aan het onkruid tussen de tegels vandaan halen om mijn tuin strak en netjes te houden – als je een strakke tuin hebt valt ieder 'onkruidje' tenslotte op – dan wanneer ik meer groen in de tuin had. Ik ben dus steeds meer tegels gaan verwijderen en steeds meer groen gaan planten. Doordat ik alles volplant, krijgt onkruid geen kans. Of ik zie het niet. Maar ook dat is prima! Daarnaast had ik veel werk aan het water geven van allerlei planten in potten, want deze drogen tijdens dit warme weer snel uit. Sinds ik het merendeel van mijn planten in de volle grond heb staan, hoef ik veel minder water te geven. Scheelt energie, tijd én geld. En het mooiste: mijn tuin (en ook mijn huis!) is een stuk koeler dan voorheen. Niet alleen voor mijzelf; mijn katten kruipen onder de struiken om lekker in de schaduw te kunnen liggen, vogeltjes kunnen eten vinden tussen de bladeren en padden, egels en kikkers scharrelen, drinken en badderen hier lekker onder de bomen. Word ik blij van.

Mijn advies is dan ook: doen, dat groen!

Extra tips om met behulp van vergroenen hittestress tegen te gaan

• Doe mee aan NK Tegelwippen. In Den Bosch kun je je tegels gratis afvoeren, dat scheelt een hoop! Van het geld dat je hiermee bespaart kun je eventueel plantjes kopen. Zelfs een geveltuintje draagt bij aan het verminderen van hittestress. En het staat nog gezellig ook!
• Kies bij het vergroenen voor biologische inheemse planten. Deze groeien en vermeerderen makkelijker en trekken veel insecten aan, die weer zorgen voor bestuiving en voedsel voor andere diersoorten. Niet-biologische planten vol zitten met bestrijdingsmiddelen wat hen juist insecten-killers maakt.
• Zorg voor water in je tuin. Vogels, padden, kikkers en egels zullen je dankbaar zijn. In mijn tuin heb ik diverse stenen onderzetters voor bloempotten staan welke ik heb gevuld met water.
• Plant een boom. Een boom laat de temperatuur in je tuin en huis een flink aantal graden dalen. Sterker nog, één boom staat gelijk aan 10 airco's (hier is wetenschappelijk onderzoek naar gedaan)! Dus het bespaart ook nog eens een hoop kosten voor elektra.
• Plaats een regenton. Met het water dat je hierin opvangt kun je je planten water geven. Ook kun je wat emmers buiten zetten waarmee je water opvangt tijdens een regenbui.
• Maak je tuin niet te netjes. Want als je je tuin lekker vol zet met verschillende planten, krijgt onkruid geen ruimte en hoef je heel weinig aan onderhoud te doen. En als je ook nog eens de bladeren laat liggen, helpt dit de vogels om eten te vinden en helpt het insecten en andere dieren verkoeling te zoeken.

Op het moment dat ik dit blog schrijf zit ik in mijn voortuin. Op een bankje, uit de wind, in het zonnetje. Bijna zestien graden is het. Heerlijk! Zou het nu dan eindelijk voorjaar worden? (Dat wordt het natuurlijk altijd, maar met de sneeuw, regen en kou van de afgelopen dagen leek dit behoorlijk ver weg!).

Vogels inspecteren het nestkastje dat aan mijn huis hangt, het egeltje dat in mijn zelfgemaakte egelhotel verblijft is uit zijn (of haar) winterslaap ontwaakt en mijn katten rennen speels achter de rondvliegende blaadjes aan. En in mijn tuin bloeien verschillende voorjaarsbloemen zoals hyacinten, sneeuwklokjes, krokussen en tulpen.

Het leuke is dat aan bijna iedere voorjaarsbloem die ik in mijn tuin zie een herinnering zit. Zo kreeg ik de rode en gele tulpen van mijn (toen nog) schoonouders. Twee lieverds die helaas niet meer leven, maar waar ik op deze manier nog wel aan denk. De sneeuwklokjes kreeg ik van een vriendin, die weet dat ik dol ben op deze witte bloempjes. Ze liet ze me alleen wel zelf uit haar tuin scheppen, haha. (De bollen van sneeuwklokjes vermeerderen zich, dus heb je ze eenmaal in je tuin, dan krijg je er steeds meer!)

Alleen, op één of andere manier ontbreken mijn lievelings-bollen: narcissen. En dan vooral de kleintjes. Die vind ik zó leuk. Ik hou van het vrolijke geel ervan. Wanneer deze bloeien krijg ik écht het voorjaar in mijn bol. Dus staan deze nu enthousiast te bloeien in mijn vensterbank. Zodat ik ze, als ze uitgebloeid zijn, kan uitplanten in mijn tuin en er volgend voorjaar weer van kan genieten.

Nog steeds zie ik veel mensen - en trouwens ook bedrijven (zelfs bloemenwinkels) - uitgebloeide bloembollen weggooien. Zonde! Deze kun je namelijk gewoon in je (gevel)tuin poten. Of in een bloempot op je balkon. Zo geniet je er volgend jaar weer van. En het jaar daarop. Helemaal voor niets! Goed voor de natuur, je portemonnee en - helemaal wanneer er een leuke herinnering bij hoort - voor je humeur!

Mocht dit bollenplanten voor jou geen optie zijn, breng je uitgebloeide bollen dan naar iemand die een tuin heeft. Of naar iemand die bollen uitplant in boomtuintjes of groenstroken langs de weg. Zo worden we er met z’n allen blij van! Weet jij niemand die je kunt verblijden met jouw uitgebloeide bloembollen of vind je het leuk dat jouw bloembollen volgend jaar terug te zien zijn langs de weg? Doe ze dan in De Bollenbak. Je vindt deze bak in De Verspillingskast op de Reit.

‘Wat de boer niet kent, dat eet hij niet’, is een bekend gezegde. Een gezegde waarin ik mezelf totaal niet herken. Gelukkig. ‘Wat de boerin niet kent, probeert ze juíst’, is meer mijn motto. Ik denk dat deze instelling het leven niet alleen leuker maakt, het maakt het - hoe gek dit misschien ook klinkt - ook makkelijker om duurzamere keuzes te maken. Én om te besparen.

Neem bijvoorbeeld zeepblokken. Haarzeep in een blok. Huh? Leuk! - dacht ik. Want: nieuw en zonder plastic en schadelijke stoffen. Dus dit moest ik proberen. Vervolgens kwam er een zogenaamde body bar. Ook leuk. En handzeep was er altijd al in een blok maar trok nu mijn aandacht doordat ik in de wereld van de zeepblokken zat. Op de verpakking van de haarzeep las ik dat deze gelijk staat aan 3 flessen shampoo. Wow, dat is een hoop minder plastic afval! Dus ook de handzeep werd - toen hij op was uiteraard - vervangen door een zeepblok.

De blokken zijn in de meest heerlijke geuren verkrijgbaar en fijn in gebruik. Het is even wennen, dat wel. Voor alle zeepblokken geldt tot nu toe: ze gaan véél langer mee dan de producten in vloeibare vorm. Dus sparen ze niet alleen het milieu, maar zeker ook je portemonnee.

Oftewel, probeer eens een tijdje dit motto uit: ‘wat de boer niet kent, probeert ie juíst’. Zeker in deze tijd, waarin mooie initiatieven zoals De Bossche Bespaar Karavaan door de stad gaan. Waar waardevolle bespaartips gegeven worden. En waar trouwens ook Zayaz te vinden is. Heb een open, nieuwsgierige blik en probeer nieuwe dingen uit. Werken ze niet voor je? Stop er dan gewoon lekker mee. Werken ze wel? Fijn! Weer wat geleerd, het milieu gespaard én geld overgehouden!

Ondanks het prijsplafond blijven voor mij – helaas ik heb een variabel energiecontract – de energieprijzen nog steeds hoger dan ik gewend ben. Op zoek dus naar hoe ik gas kan besparen, onder andere bij het koken. Mijn zoektocht leidde mij via slowcookers (te duur in aanschaf) naar Hooimadam: een moderne versie van de ouderwetse hooikist; een kist met, heel verrassend, hooi waarin een pan met warme soep of saus werd gezet die, met de deksel op de kist, rustig verder kon garen. Dit klonk als een goed alternatief, maar toen ik de prijzen zag dacht ik wederom: ai! Omdat een Hooimadam iets weg heeft van een grote, omgekeerde theemuts en van wol en stof is, overwoog ik even heel optimistisch om hem zelf met een naaimachine in elkaar te zetten. Maar aan sommige dingen moet je je gewoon niet willen wagen, mijn talenten liggen duidelijk ergens anders. Zoals bij praktisch denken.

Mijn tip voor deze maand is dan ook de volgende:

• Regel een ouderwets wollen deken (of twee) en reinig deze. De mijne kocht ik voor € 4,- bij een kringloopwinkel en heb ik gewoon in de wasmachine gedaan. Wie weet heeft een opa, oma of kennis er nog eentje liggen, dan kost het je helemaal niets;
• Vouw de deken 1x dubbel;
• Breng je rijst, groenten, pasta, soep of saus heel even aan de kook op het gas en zet vervolgens de pan (met deksel erop) op de deken;
• Sla de deken over de pan heen, zodat de pan in zijn geheel bedekt is, en vouw de zijkanten strak langs de pan. Het is een beetje zoeken naar wat werkt bij het formaat deken in combinatie met de grootte van de pan, ik zie het een beetje als het inpakken van een cadeautje;
• Laat de inhoud van de pan garen totdat het de gewenste gaarheid heeft;
• Besparen maar!

Ook kun je op deze manier prima een gerecht warm houden voor een huisgenoot die wat later eet.
Let wel op: Het garen op deze manier kost wel iets meer tijd. Zo duurde het 'koken' van de rijst ongeveer 25 minuten. Het water kookte ik vooraf afgepast in een waterkoker (is goedkoper!) en heb ik vervolgens met rijst in de pan een minuutje op het gas laten doorkoken. De vegetarische erwtensoep stond, nadat ik de soep op het gas aan de kook had gebracht, ongeveer 4,5 uur ingepakt in twee dekens te garen. Dit is het wat mij betreft absoluut waard. Letterlijk!

Ga jij dit ook proberen? Laat me weten hoe het je is bevallen!

Inmiddels worden de dagen donkerder en kouder, terwijl de gasprijzen nog steeds hoog zijn. Een warme trui aantrekken zodat de verwarming een graadje lager kan, ligt voor de hand. Net als het plakken van tochtstrips op de deuren. Doen! Want toen ik dit vorig jaar deed, besefte ik hoeveel kou er onder de deur door kwam.

Tip: als ik achter de computer aan het werk ben, leg ik een warme kruik onder mijn voeten. Want warme voeten, betekent een warm lijf is mijn ervaring. Samen met die warme trui en de tochtstrips kan mijn thermostaat zo twee graden lager.